Fertigasi Cili – Pengenalan
Teknologi fertigasi merupakan teknik penanaman yang telah terbukti
memberi kesan yang baik pada tanaman sayuran dan buah-buahan. Fertigasi
adalah gabungan dua perkataan Inggeris iaitu fertilizer dan irrigation.
Dalam sistem ini, pembajaan dan pengairan dilakukan secara serentak.
Sistem fertigasi juga ialah satu kaedah tanaman alternatif bagi
mengelakkan penyakit bawaan tanah (soil borne disease) seperti pitium,
di samping meningkatkan hasil tanaman. Penyakit bawaan tanah seperti
pitium dan fusarium mengurangkan dan merosakkan hasil tanaman.
Pengeluaran hasil buah cili, melon wangi dan tomato telah meningkat
sebanyak 3–5 kali ganda berbanding dengan cara penanaman secara
konvensional. Permintaan petani dan usahawan untuk menggunakan sistem
ini semakin meningkat, terutama untuk penanaman cili. Modal permulaan
yang tinggi terutama kos pembinaan
struktur pelindung hujan (SPH)
telah membantutkan penggunaan teknologi ini dalam kalangan pengusaha
cili. Tujuan penggunaan struktur pelindung hujan adalah untuk mengelak
baja yang diberikan ke pokok menjadi cair apabila waktu hujan serta
mengelakkan penyakit kulat seperti antraknos dan hawar pucuk. Walau
bagaimanapun, dengan kaedah pengurusan tanaman yang terkini, penanaman
cili dapat dijalankan dengan sistem fertigasi cili terbuka. Penanaman
cili menggunakan sistem fertigasi cili terbuka ini dapat diaplikasikan
untuk pengeluaran cili padi (Gambar 1) dan cili merah (Gambar 2).
Penyediaan tapak projek fertigasi cili
Pemilihan dan penyediaan tapak projek fertigasi cili merupaka langkah
kritikal dalam menentukan kejayaan sesebuah projek penanaman fertigasi
cili. Tapak projek yang dipilih hendaklah mempunyai sumber air bersih
seperti air kolam, tasik, sungai mata air, air bawah tanah (tube well)
dan sumber-sumber lain. Kualiti air seperti pH haruslah diperiksa
terlebih dahulu bagi memastikan air tersebut boleh digunakan. Nilai pH
yang sesuai untuk tanaman cili ialah 5.5–6.5. Nilai pH dapat ditentukan
dengan meter pH atau menggunakan kertas litmus. Penggunaan air paip juga
adalah sangat sesuai dengan mengambil kira penambahan kepada kos
utiliti. Tapak projek harus diratakan supaya aliran air baja yang
diberikan kepada pokok adalah sama. Pemberian kuantiti air baja yang
sama kepada setiap pokok adalah penting supaya pokok cili dapat mencapai
pembesaran yang 90 seragam. Selepas selesai kerja-kerja menyiap tapak,
silvershine atau weedmat dibentangkan bagi mengelakkan tapak projek daripada ditumbuhi rumpai.
Pemasangan sistem pengairan fertigasi cili
Bagi penanaman cili, dua jenis polibeg iaitu bantal dan tegak
digunakan. Polibeg berwarna hitam bersaiz 21” x 13’’ bagi polibeg bantal
dan 16’’ x 16’’ bagi polibeg tegak adalah disyorkan. Penggunaan polibeg
hitam lebih tahan lasak dan lama berbanding dengan polibeg putih.
Sistem fertigasi bagi penanaman cili mempunyai peralatan lengkap seperti
tangki air baja (900 gelen), pam air, pengatur masa, penapis, injap dan
paip poli yang terbahagi kepada paip utama, paip sekunder dan paip
lateral serta mikro tiub yang berfungsi membawa larutan nutrien ke
setiap beg tanaman. Jarak antara baris yang disyorkan ialah 5” manakala
jarak di antara polibeg ialah 1.5” dan disusun sebaris bagi memudahkan
kerja-kerja pengurusan tanaman. Sistem fertigasi perlu dipasang sebelum
anak pokok cili dipindahkan ke dalam polibeg. Sistem pengairan juga
boleh diautomasikan dengan pemasangan timer.
Penanaman cili secara fertigasi
Pemilihan varieti
Varieti cili hibrid disarankan bagi penanaman secara fertigasi. Bagi
pengeluaran cili merah secara fertigasi, varieti yang disyorkan ialah
Kulai S469, Kulai 568, Kulai 223, Kulai 151 manakala bagi cili padi
pula, cili padi varieti Centel adalah menjadi pilihan utama. Walau
bagaimanapun, pemilihan varieti adalah bergantung kepada kehendak dan
permintaan pengguna bagi memudahkan aktiviti pemasaran.
Medium tanaman
Medium tanaman yang disyorkan ialah 100% coco peat. Coco peat mudah
diperoleh, murah dan lebih mesra alam. Walau bagaimanapun, bagi
pengusaha fertigasi cili di sebelah utara semenanjung seperti negeri
Kedah, Perlis dan Pulau Pinang, sekam padi bakar boleh digunakan sebagai
medium. Medium sekam padi mudah diperoleh di ketiga-ketiga negeri
tersebut dengan harga yang amat berpatutan. Coco peat dimasukkan ke
dalam polibeg hitam. Polibeg kemudianya disusun selari dengan paip
lateral atau paip pembahagi. Lubang lebihan air dibuat 5 cm diukur dari
dasar polibeg. Setiap beg tanaman dilengkapi dengan tiub mikro 1.0 mm
(garis pusat) yang menyalurkan larutan nutrien dari tangki larutan baja.
Penyediaan anak benih
Biji benih cili yang diperoleh disemai di dalam dulang (tray) semaian
dengan 104 lubang plug. Peat moss digunakan sebagai medium percambahan.
Kaedah semaian adalah dengan 1 biji benih disemai ke dalam 1 lubang
plug. Kemudianya, peat moss 91 dibasahkan dengan air. Percambahan anak
yang seragam akan diperoleh selepas 5–7 hari. Selepas bercambah, anak
benih dimasukkan ke dalam rumah semaian bagi mengelakkan serangan
serangga perosak. Anak benih juga dibekalkan larutan baja secara celupan
bagi mendapatkan anak benih yang seragam pembesarannya dan cepat proses
pertumbuhannya. Biji benih tambahan diperlukan 10% peratus untuk
kerja-kerja penyulaman.
Memindahkan anak benih ke polibeg
Anak benih yang berusia 10–21 hari sedia dipindahkan ke dalam polibeg
(Gambar 3). Pada peringkat ini, ketinggian anak benih ialah 10–20 cm
dengan 7–10 helai daun. Kerja-kerja memindahkan anak benih dilakukan
pada lewat petang bagi mengurangkan tekanan pada anak benih akibat kesan
pindah, sekali gus mempercepat proses pemulihan anak benih. Anak benih
cili bersama plug peat moss dimasukkan ke dalam lubang yang dikorek pada
beg tanaman dan dipadatkan pangkalnya. Anak benih cili ditanam sedalam
3–5 cm dari permukaan coco peat dengan penitis panah diletak di pangkal
anak pokok.
Pengurusan tanaman fertigasi cili
Pembajaan
Baja fertigasi cili terbahagi kepada dua bahagian iaitu stok A dan stok
B. Formulasi baja fertigasi cili adalah seperti dalam Jadual 1. Baja
yang ditimbang berasingan dilarutkan di dalam air yang bersih satu
persatu. Kemudiannya, komponen baja dijadikan stok baja (pati baja)
bahagian A dan bahagian B di dalam 100 liter air secara berasingan.
Disyorkan supaya larutan stok sentiasa tersedia untuk dicairkan ke dalam
tangki larutan baja apabila diperlukan.
Tanaman
fertigasi cili memerlukan larutan nutrien pada kepekatan yang tertentu
di beberapa peringkat pembesaran. Kepekatan larutan nutrien diukur
menggunakan meter konduktiviti elektrik (EC). Penentuan EC mesti
dilakukan setiap kali bancuhan dibuat atau apabila pertukaran EC
diperlukan dan sekurang-kurangnya sekali seminggu. Unit ukuran
konduktiviti elektrik ialah µS. Tahap kepekatan yang diperlukan bagi
kebanyakan tumbuhan adalah antara EC 1.5–4.0. Bagi tanaman cili, EC yang
disyorkan adalah antara 1.8 hingga 2.4. Selepas selesai kerja
memindahkan anak pokok ke polibeg, anak pokok cili diberikan air kosong.
Selepas tempoh 24 jam anak pokok cili diberikan larutan baja dengan
kepekatan 1.8 µS sehingga berusia 3 minggu. Selepas 3 minggu, kepekatan
baja dinaikkan menjadi 2.0–2.4 µS sehingga tamat musim penanaman.
Semburan daun (foliar) seperti kalsium boron digalakkan bagi
mengurangkan kesan kekurangan kalsium pada buah.
Selepas 3 bulan, medium tanaman di dalam beg-beg plastik perlu
dibilas dengan air bersih. Ia dilakukan sebulan sekali bagi melarutkan
dan seterusnya menyahkan timbun-tambah garamgaram yang boleh menyebabkan
toksik kepada tanaman. Proses pembilasan dilakukan dengan menghidupkan
pam selama satu jam tanpa henti dan membenarkan air bersih sahaja
mengalir ke setiap pokok. Satu lagi faktor yang penting dalam
pengeluaran tanaman ialah aras keasidan larutan nutrien yang dinamakan
pH. Bagi tanaman cili secara fertigasi, pH yang disyorkan sama seperti
tanaman lain seperti tomato atau melon iaitu antara 5.5 hingga 6.5.
Nilai pH dapat ditentukan dengan meter pH atau menggunakan kertas
litmus.
Membuat sokongan tanaman
Sokongan pada pokok cili perlu dibuat menggunakan pancang berbentuk ‘X’
atau ‘H’. Pancang ini memberikan sokongan pada pokok daripada terbalik
terutama pada peringkat buah. Kegagalan menyediakan pancang sokongan
akan mengakibatkan pokok tumbang dan ranting patah, ini sekali gus
mengurangkan hasil buah cili. Pancang dapat dibuat menggunakan kayu,
buluh dan besi. Ketinggian pancang yang sesuai adalah antara 4’–5′
dengan ditanam sedalam 1′.
Penggunaan weedmat dan silvershine sebagai penutup bumi
Weedmat
biasanya diperbuat daripada plastik atau kain khas seperti
polypropylene. Ia berfungsi dengan menghentikan bekalan cahaya matahari
kepada rumpai , sekaligus membunuh mereka.
Weedmat
yang berkualiti tinggi akan menyekat pertumbuhan rumpai, dan pada masa
yang sama menyediakan saliran yang mencukupi untuk tanah di bawahnya ,
supaya ia kekal lembap dan subur.
Perbezaan Antara Weedmat & Silvershine
Cantasan
Kerja-kerja cantasan atau membuang tunas air dilakukan selepas 2–3
minggu penanaman. Tunas air ialah tunas yang muncul selepas cabang utama
cili. Bagi cili merah, tunas air dibuang kesemua sekali. Ini bagi
memastikan nutrien yang dibekalkan dapat digunakan oleh pokok untuk
pembesaran dan penghasilan buah. Manakala bagi cili padi, 3–5 tunas air
disimpan bagi meningkatkan hasil cili padi.
Kawalan penyakit dan serangga perosak
Penanaman cili secara fertigasi terbuka menghadapi risiko kerosakan yang
tinggi akibat serangan penyakit dan serangga perosak. Walau
bagaimanapun, kawalan penyakit dan serangga perosak yang dilakukan
secara bersepadu menggunakan racun dan kaedah yang betul dapat
meningkatkan kadar kejayaan. Antara serangga perosak utama tanaman cili
ialah lalat putih (Bemisia tabaci), afid (Aphis gossypii), kutu trip
(Thrips sp.), hamama (Polyphagotarsonemus latus), ulat ratus (Spodoptera
sp.), ulat pengorek buah (Helicoverpa armigera) dan lalat buah
(Bactrocera latifrons). Manakala penyakit yang sering menyerang tanaman
cili fertigasi terbuka ialah lecuh anak benih, antraknos, bintik daun
Cercospora, hawar pucuk dan layu bakteria. Pengusaha tanaman fertigasi
haruslah berupaya mengenal pasti jenis penyakit dan serangga perosak
cili supaya tindakan pencegahan dan kawalan dapat dilakukan dengan
segera (Jadual 2).
Penuaian hasil
Hasil tuaian pertama bagi cili merah adalah sekitar 75 hari selepas
mengubah manakala bagi cili padi pula tuaian pertama adalah sekitar 90
hari selepas mengubah (Gambar 4). Kutipan hasil dilakukan dengan
selangan 3 hari di peringkat awal dan setiap hari pada peringkat puncak.
Prestasi kutipan hasil yang perlu dicapai oleh pengusaha ialah 2.5 kg
sepokok bagi cili merah dan 1.5 kg sepokok bagi cili padi. Prestasi
minimum ini haruslah
dicapai bagi memastikan pengusaha mendapat modal pelaburan dalam masa
yang singkat. Walau bagaimanapun, hasil cili merah dan cili padi yang
boleh melebihi prestasi minimum ini dengan pengurusan tanaman yang betul
dan cekap. Kebiasaannya kerja-kerja mengutip hasil dilakukan
menggunakan buruh kontrak tempatan dengan kadar upah RM0.50/kg. Buah
yang dipetik kemudianya digredkan sebelum dipasarkan.
Jadual 2. Jenis-jenis serangga perosak dan penyakit utama tanaman cili
Pengurusan sisa tanaman
Jangka hayat ekonomi bagi tanaman fertigasi cili terbuka ialah 180
hari. Keputusan untuk menamatkan pokok perlu mengambil kira
faktor-faktor seperti varieti cili, harga semasa cili di pasaran, tahap
kesuburan pokok dan tahap jangkitan penyakit. Langkah penamatan pokok
adalah memetik buah cili yang masak termasuklah hijau dan seterusnya,
pokok bersama-sama akar dicabut keluar daripada polibeg dan dimusnahkan
kesemuanya. Kemudian, kawasan projek dibersihkan.
Kesimpulan
Penanaman fertigasi cili secara terbuka tanpa menggunakan struktur
pelindung hujan ialah satu kaedah alternatif kepada pengusaha yang ingin
menggunakan teknologi fertigasi, tetapi mempunyai modal atau peruntukan
yang terhad. Dengan
pengurusan tanaman yang berkesan sistem fertigasi cili terbuka ini dapat
menjamin pengeluaran hasil cili yang tinggi. Dengan pengeluaran hasil
yang setara dengan penanaman secara fertigasi di bawah struktur
pelindung hujan, penanaman fertigasi cili secara terbuka mampu menjadi
pilihan utama kepada pengusaha tanaman cili.
Bibliografi
De Rijck, G. dan Schrevens, E. (1998). Distribution of nutrient and water in
rockwool slabs.
Scientia Hort. 72: 277–285
Mahamud, S., Jamaludin, S., Mohamad Roff, M.N., Ab Halim, A.H., Mohamad,
A.M. dan Suwardi, A.A. (2009).
Manual teknologi penanaman cili, rockmelon
dan tomato. Serdang: MARDI
Verdonck, O., Penninck, R. and De Boodt, M. (1983). The physical properties of
horticultural substrates.
Acta Hort. 150: 155–160
Ringkasan
Teknologi fertigasi cili adalah teknik penanaman yang telah terbukti
memberi kesan yang baik pada tanaman sayuran dan buah-buahan.
Pengeluaran hasil buah cili, melon wangi dan tomato telah meningkat
sebanyak 3 hingga 5 kali ganda berbanding dengan cara penanaman secara
konvensional. Permintaan petani dan usahawan untuk menggunakan sistem
ini semakin meningkat, terutama untuk penanaman cili. Modal permulaan
untuk menanam secara fertigasi yang tinggi terutama kos pembinaan
struktur pelindung hujan (SPH) telah membantutkan penggunaan teknologi
ini dalam kalangan pengusaha cili. Dengan kaedah pengurusan tanaman yang
terkini, penanaman cili dapat dijalankan dengan sistem fertigasi cili
terbuka. Penanaman cili menggunakan sistem fertigasi cili terbuka ini
dapat diaplikasikan untuk pengeluaran cili padi dan cili merah. Prestasi
hasil yang tinggi iaitu 2.5 kg sepokok bagi cili merah dan 1.5 kg
sepokok bagi cili padi dapat meningkatkan lagi pendapatan pengusaha.
Dengan pengeluaran hasil yang setara dengan penanaman secara fertigasi
di bawah struktur pelindung hujan, penanaman fertigasi cili secara
terbuka mampu menjadi pilihan utama kepada pengusaha tanaman cili.
Pengarang
Yaseer Suhaimi Mohd.
Pusat Promosi dan Pembangunan Teknologi, Ibu Pejabat MARDI, Serdang, Peti Surat 12301, 50774 Kuala Lumpur
E-mel: ysuhaimi@mardi.gov.my
Mahamud Shahid dan Mohamad Abd. Manas
Pusat Promosi dan Pembangunan Teknologi, Ibu Pejabat MARDI, Serdang, Peti Surat 12301, 50774 Kuala Lumpur
Abdul Kadir Yusoff
Stesen MARDI Alor Setar, KM 5, Jalan Kuala Kedah, 06600 Alor Setar, Kedah